تحلیل روز: ایران و غفلت تاریخی از صندوق بین‌المللی توسعه کشاورزی (IFAD)
کاج پرس- 05/ 09/ 1401
صندوق بین‌المللی توسعه کشاورزییاآیفاد(IFAD)International Fund for Agricultural Development به عنوان یکی از کارگزاریهای تخصصی سازمان ملل متحد و از مهم‌ترین توافق نامه ها و نتایجکنفرانس جهانی تغذیهدر سال ۱۹۷۴، در دسامبر 1977 در رم به صورت رسمی تاسیس و به وجود آمد.
صندوق بین‌المللی توسعه کشاورزی یک سازمان مالی و بین المللی و یک سازمان تخصصی وابسته بهسازمان ملل متحد(شورای اقتصادی و اجتماعی ملل متحد به عنوان سازمان مادر) به شمار می‌آید. این سازمان یک همکاری استثنایی بین کشورهای عضو در سازمان های اوپک، سازمان همکاری اقتصادی و توسعهو دیگر کشورهای در حال توسعه است. مهم‌ترین هدف این سازمان اعطای وام و ارتقا سطح زیر ساخت های روستایی به منظور رشد و توسعه امور کشاورزی در مناطق در حال توسعه و محروم جهان است. این صندوق که مقر اصلی آن در رمقرار دارد، نقش مشاور جهانی در امور غذایی را هم به عهده دارد.
تاریخچه
کنفرانس جهانی تغذیه در پاسخ به بحران غذا در اوایل دهه ۱۹۷۰ و تأثیری که در کشورهای ساحلی آفریقا گذاشته بود، سازمان یافت. اعضای شرکت‌کننده در این کنفرانس به این مهم رسیدند که باید هرچه سریع تر برای مدیریت بهتر پروژه های مربوط به توسعهکشاورزی و تولید غذا، سازمانی به نام صندوق بین‌المللی توسعه کشاورزی را تأسیس کنند.
از دیگر نتایج مهم این کنفرانس دستیابی به این نتیجه بود که دلیل ناامنی در تغذیه و ایجاد خشکسالی به عدم تولید غذا مربوط نمی‌شود و ناشی از مشکلات ساختاری در ارتباط با فقر و این واقعیت که اکثر فقیرترین جمعیت های کشورهای در حال توسعه در مناطق روستایی متمرکز شده‌اند، می‌باشد.
عضویت
هر یک از دولت هایی که عضو سازمان ملل متحد یا سازمان های تخصصی وابسته به ملل متحد یا آژانس بین المللی انرژی اتمی هستند می‌توانند به عضویت ایفاد درآیند. هم اکنون تعداد اعضای این سازمان ۱۶۷ دولت عضو است که متشکل از دولت های توسعه یافته، دولت های صادرکننده نفت، دولت های در حال توسعه و سایر دولت ها می باشد.
اهداف
ایفاد فعالیت های خود را به ریشه کن کردن فقر و مبارزه با گرسنگی در مناطق روستایی کشورهای در حال توسعه اختصاص داده است. 75 درصد از فقیرترین مردم جهان (تقریباً ۱ میلیارد زن، مرد و کودک) در مناطق روستایی زندگی می‌کنند و معاش شان به کشاورزی وابستگی مستقیمی دارد. از این رو ایفاد فعالیت های خود را بر روی ۷۵ کشور و مردم فقیر روستانشین که کم ترین درآمد را داشته اند و با کمبود غذای شدیدی مواجه هستند متمرکز کرده است.
به طور خلاصه اصلی ترین وظیفۀ «ایفاد» اعطای وام به کشورهای در حال توسعه به منظور اصلاح تولید مواد غذایی، کاهش سوء تغذیه و تأمین اشتغال در بخش کشاورزی است.
به واقع مهم ترین هدف این سازمان توانمند سازی زنان و مردان فقیر کشورهای در حال توسعه برای رسیدن به سطح بالاتری از درآمد و امنیت غذایی است.
همان طور که در چارچوب اهداف استراتژیک صندوق آمده است؛ این سازمان متعهد شده است بر اساس اهداف توسعه هزاره نسبت درصد گرسنگی و افراد فقیر را به نصف تقلیل دهد. ایفاد معتقد است در صورتی که فقر ریشه کن شود، افراد فقیر در مناطق روستایی این توانایی را دارند که جریان رشد و تکامل خود را هدایت کنند، سازمان های تشکیلاتی خود را گسترش دهند و موانعی را که بر سر ایجاد یک وضعیت خوب معیشتی است از سر راه خود بردارند.
گروه های هدف صندوق توسعه کشاورزی، کشاورزان خرده پا، کارگران زمین های کشاورزی، گله داران (دامداران)، جنگل بانان، ماهی گیران، کارآفرینان کوچک و مردمان بومی روستایی به خصوص زنان فقیر را دربر می‌گیرید.
منابع مالی
از زمان آغاز به کار رسمی ایفاد در ۱۹۷۸، این سازمان در ۸۹۲ طرح و برنامه 12،9میلیارد دلار سرمایه گذاری کرده است. کمک های بلاعوض و وام های کم بهره صندوق برای ۴۰۵ میلیون شهروند روستایی کم بضاعت مفید واقع شده است. منابع مالی صندوق از مشارکت های مالی دولت های عضو، مشارکت های مالی داوطلبانه دولت های غیر عضو، کمک دهندگان ویژه، بازپرداخت وام ها و هم چنین از فعالیت های خود صندوق تأمین می‌شود.
تاریخچه صندوق بین المللی توسعه کشاورزی در ایران
پس از تاسیس رسمی این صندوق در شورای اقتصادی اجتماعی سازمان ملل متحد نمایندۀ کشور ایران نیز به عنوان عضو آن را امضا و برای تصویب قانون موافقتنامه تأسیسصندوق بین‌المللی توسعه کشاورزی در مجلس شورای ملی وقت به مجلس سنا تسلیم شد.
در تاریخچه این قانون در سایت رسمی "مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی" در این باره آمده است:
ماده واحده- موافقتنامه تأسیس صندوق بین‌المللی توسعه کشاورزی IFADمورخ 13 ژوئن 1976 (23خردادماه 2535) مشتمل بر یک مقدمه و سیزده ماده و دو الحاقیه که در تاریخ 27 آوریل 1977 (2535.6.7) از طرف نماینده ایران امضاء شده است تصویب و اجازه تسلیم سند تصویب آن داده می‌شود.
قانون فوق مشتمل بر یک ماده و متن موافقتنامه ضمیمه پس از تصویب مجلس شورای ملی در جلسه روز یکشنبه 15 آبان ماه 2536 در جلسه روز دوشنبه هفتم آذرماه دو هزار و پانصد و سی و شش شاهنشاهی به تصویب مجلس سنا رسید.(رییس مجلس سنا - جعفر شریف امامی)
در مقدمه موافقت نامه تأسیس صندوق بین‌المللی توسعه کشاورزی آمده است: با توجه به مشکلات مداوم تغذیه در جهان که اکنون مبتلا به بخش وسیعی از جمعیت کشورهای در حال توسعه بوده و اساسی ترین اصول و ارزش های‌معنوی مربوط به حق حیات و مناعت انسانی را به مخاطره انداخته است.
نظر به ضرورت اصلاح وضع زندگی مردم در کشورهای در حال توسعه و بهبود وضع اجتماعی و اقتصادی آنان در محدوده اولویت ها و اهداف طرح های کشورهای مزبور، با بذل توجه به مصالح اقتصادی و اجتماعی آنهابا رعایت مسئولیت "سازمان خواربار و کشاورزی جهانی" در مجموع دستگاه های سازمانملل متحد، دائر بر کمک و مساعدت به کوشش هایی که کشورهای در حال توسعه به منظورافزایش مواد غذایی و تولیدات کشاورزی مبذول می‌دارند، همچنین با توجه به صلاحیتسازمان مزبور از لحاظ فنی و تجربه های مداوم آن سازمان در این زمینه‌با آگاهی از مقاصد و اهداف طرح های کلی توسعه بین المللی مربوط به "دومین دهه توسعه سازمان ملل" مخصوصاً اشاعه کمک و شمول فوائد حاصل از آن به عموم. و ... در ادامه به بند های این قانون و منافع آن اشاره شده است.
گفتنی است تصویب نهایی این قانون در مجلس و عضویت ایران در ایفاد از آن زمان به دلیل مصادف شدن با انقلاب اسلامی به ثمر نرسید و کشور ما به لحاظ عدم عضویت در این صندوق امکان استفاده از دانش فنی، دست آوردهای توسعه به روز و وام ها و مزایای آن را ندارد.
گردآوری و تدوین: حجت اله انصاری (جابری)
