تک نرخه کردن ارز سرنوشت محتوم اقتصاد ایران
کشاورزی آینده جهان-03/ 10/ 1403
منصور انصاری
آنچه که در پی از نظر شما خوانندگان عزیز می گذرد مقاله ای به قلم منصور انصاری است که در صفحه اول روزنامه مردم سالاری، دوشنبه سوم دیماه چاپ شده است و به یکی از حساس ترین سیاست گذاری های اقتصادی کشور بدون محافظه کاری و با صراحت می پردازد و تعارف را کنار گذاشته تا بگوید عبور از بسیاری ناترازی ها، فسادهای اجتناب ناپذیر، مخمصه های اقتصادی و بن بست سیاسی اقتصادی ایران؛ دست یابی به الزامات تک نرخه کردن ارز در اقتصاد کلان است و آن اعلام ورود آشکار به اقتصاد جهانی همچون سایر کشورهای متعارف موجود است و این امری محتوم و اجتناب ناپذیر است.
پذیرفتن شرایط FATF، صندوق بین المللی پول، بانک جهانی، UNDP و نهایتا W.T.O، اقتصاد به بن بست رسیده کشور را به وضعیت متعادل و متعارف می رساند و از بن بست ناترازی های کنونی و تغییر مداوم نرخ ارز که ام الفساد در بسیاری عرصه ها است و اقتصاد را مداوم متزلزل می کند، نجات می دهد.
مقاله با ترسیم واقعی صحنه جهانی و تعارض منافع در لایه های مختلف ژئوپلتیک های موجود، بحث هژمونی اقتصاد میان آمریکا و چین را نیز مورد مداقه قرار می دهد و این نظریه را به رغم درگیری های نظامی کنونی مطرح می کند که صحنه حل تضادها از جنگ های نظامی کلاسیک یا دورزن بسیار بیش از گذشته در وجه غالب عرصه جنگ های اقتصادی به عنوان جدیدترین صحنه حل تعارض منافع کشورها حتی در غرب تبدیل شده است.
تک نرخه کردن ارز؛ سرنوشت محتوم اقتصاد ایران
همگان از طیف های مختلف فکری اینک اذعان می دارند که اقتصاد کلان ایران در بن بست ناترازی ها قرار دارد. حتی رئیس جمهور پزشکیان با اشاره به این موضوع روزهای اخیر گفته است گمان نکنید که من به تنهایی می توانم مشکلات مملکت را حل کنم.
این اعتراف گرچه از روی ناگزیری و استیصال در نبود ساختار تصمیم گیری یک پارچه است، شباهت هایی با گفته یکی از روسای پیشین جمهوری که مدتی هم بردن نام یا چاپ عکسش در مطبوعات ممنوع اعلام شده بود،دارد که گفته بود من فقط یک تدارک چی هستم.
اما در این مقاله بحث قیاس تاریخی نداریم، بلکه می خواهیم به وضعیت اقتصاد کلان کشور، هر چه بوده و به هر دلیل که چندان مطلوب نیست و به نوعی بن بست و ناترازی و به گمان بسیاری به بحرانی شتابنده و بهبود ناپذیر فراروئیده، بپردازیم. اقتصادی که طی 4 دهه گذشته در وجه غالب در دستان دولت های مختلف با گرایش های گوناگون اما نگرش های هم ریشه بوده است به این معنی که دولت صاحب اقتصاد است و لاغیر.
حال به جایی رسیده ایم که دولت می بایست دست شوم و زیان آور خود را با هر توجیهی که دارد از سر اقتصاد بر دارد و دنبال وظیفه و کار اصلی اش یعنی تنظیم روابط و مناسبات بین المللی و تعامل واقعی با دولت ها در چارچوب آنچه هم اینک وضعیت اقتصادی جهان است برود، زیرا اقتصاد جهان دگرگون شده و دیگر اقتصادهای جزیره ای و منفک شده از اقتصاد جهان و در گوشه ای دورافتاده بدون ارتباط نداریم. اقتصاد جهانی باتمام اشکالاتی که دارد همه گیر شده است و تاثیرگذاری و تاثیر پذیری همه اقتصادها در جغرافیاهای سیاسی متعدد در وضعیت اجتناب ناپذیر قرار دارند و اقتصادهای کلان ملی از این باب ملی هستند که حوزه تعارض منافع خود را پوشش می دهند.
به بیان دیگر، اینکه این اقتصاد در اینجا و آنجا مال من است و جزئیات تمام وجوه اقتدارش در اختیار و حوزه حکمرانی من است، در وضعیت کنونی مبادلات و مناسبات بازرگانی و نقل و انتقال پول، خریدها و صف بندی های بلوک ها و پیمان های اقتصادی موجود به پایان خود نزدیک است و کارکرد موثر ندارد، زیرا توسعه و رقابت در دست یابی به آن گرچه با ااشکال مختلف اصلی قطعی برای تمام کشورها جهانی تبدیل شده است. شاهد هستیم که اصل توسعه با ماهیت پیشرفت و دست یابی به حداقل تراز جهانی برای کشورهایی که هنوز وارد عرصه نشده اند به حیطه گریزناپذیری از ناگریزی فرا روئیده است و حتی رقابت برای کشورهای پیشرفته غربی به معنی عام برای دست یابی به بازارهای هدف در همین گستره حتی در میان خودشان بیش از گذشته به عرصه ای تعیین کننده و سرنوشت ساز رسیده است.
رقابت در بازارهای هدف و قبضه آنها، به اصلی جهانی به ویژه آنجا که بحث هژمونی میان آمریکا و چین مطرح می شود بدل شده و اهمیت فوق العاده یافته است. دستیابی به بازارهای مختلف در خاورمیانه و سایر مناطق بازرگانی جهان، خریداران تکنولوژی و کالا و ماشین های تولیدی و واسطه ای تعیین کننده و سرنوشت ساز شده است. جهان اقتصادی جهان قبلی حتی 20 سال پیش نیست. وضعیت و موقعیت های نوینی در مناسبات و مبادلات میان ژئوپلیتیک های حساس در حال رشد است و به وجود آمده است که حتی بر جلوگیری از وقوع جنگ های منطقه ای و فرامنطقه ای تاثیر گذار هستند.
دوره لشکرکشی آمریکا همانند جنگ های گسترده کلاسیک عراق و افغانستان سال های2003 و 2001 پایان یافته است. آمریکا دریافت در این دو جنگ در حوزه بازرگانی جهانی بالغ بر 8 هزار میلیادر دلار از چین عقب افتاده و متحدینی همچون آلمان آنجلا مرکل در آن هنگام که آمریکا مشغول این جنگ ها بود توانست رقم های هنگفتی در قالب طرح های اقتصادی از کشورهای تازه استقلال یافته از اتحاد جماهیر شوروی نصیب خود کند.
در همان هنگام که آمریکا درگیر دو جنگ کلاسیک بود، ابر کشور چین فراغت کامل یافت و توانست با نفوذ در بازارهای پر سود اعم از نفت و سرمایه گذاری در ابر پروژه ها در کشورهای مختلف و فروش عظیم کالاهای صنعتی مدل برداری شده از آمریکا و غرب، بیش از ده هزار میلیارد دلار پیشی بگیرد. ترامپ جمهوری خواه در جلسات ناتو یا گروه هفت نتوانست گلایه و نارضایتی خود را به صورت رفتاری به آنجلا مرکل و سایر کشورهای غربی عضو ناتو و در دیدارهای جمعی پنهان دارد.
در مورد چین هم شاهد بودیم که ترامپ جمهوری خواه در دوره اول ریاست جمهوری خود از واکنش های سخت گیرانه به این کشور اجتناب نورزید و سعی کرد که منافع اقتصادی این کشور در مبادلات با آمریکا را با سیاست های تعرفه ای کاهش دهد.
گرچه هنوز برتری و هژمونی نظامی آمریکا و دستیابی کشورهای اروپایی به قدرت از طریق تسلیحات نظامی به ویژه هوایی و دور زن نه الزاما به عنوان وسیله ای برای اعمال قدرت و برتری جویی یا استفاده در جنگ های زمینی نظامی جبهه ای کلاسیک یا هوایی و دور زن در صحنه تضادها در مناطق حساس کنونی همچون خاورمیانه به کلی منتفی نشده و به کنار نرفته است، ولی فرارویی مناسبات و اعمال قدرت و سمت و سو دادن به سیاست های غیر متعارف بعضی از کشورها عمدتا با ابزارهای اقتصادی و بازرگانی صورت می گیرد.
موضوع تحریم ها به عنوان یک سلاح جنگی مقابله جو تا آنجا متداول شده و گسترش یافته است که آمریکا در اولین واکنش های خود نسبت به اقدامات کشورهایی که رفتار آنان منطبق بر آنچه می خواهد نیست برای جریمه و مجازات آنان از این ابزار استفاده می کند تا درگیر جنگ های کلاسیک تمام عیار زمینی و هوایی نشود.
با این مقدمه طولانی باید گفت که ایران به عنوان یک کشور متفاوت که اینک در وضعیت تقابل جویی در منطقه یا پراکنده نسبت به بعضی کشورها با شعارهای نابودی اسرائیل و آمریکا در صحنه روابط و مناسبات بین المللی خود را نشان داده است یا در تبلیغات گسترده چنین نمایانده شده، باید مسیر این تقابل جویی استراتژیک را تغییر دهد و به جای اقتصاد جنگی که هم اکنون دچار آن است در صورت لزوم جنگ اقتصادی را با همان ابزارها و پتانسیل های بالقوه مقبولیت یافته که تمام کشورهای جهان به آن متوسل می شوند و بهره می گیرند و در حل تعارض منافع خود استفاده کند و با دست برداشتن از برهوت متزلزل، ناپایدار، پر نوسان و زیان آور انواع نرخ ارز، با تک نرخه کردن ارز و رقابت ذاتی و درونی آن که البته دامنه نوسان اندکی دارد وارد صحنه اقتصاد جهانی شود و خود را از مخمصه بی پایان تغییر مداوم نرخ ارز نجات دهد.
این ورود می تواند ادامه مقابله جویی و آنچه هست به شکل دیگری باشد یا اینکه مانند همه کشورها به جز تعداد انگشت شماری وضعیت متعارف به خود گیرد. البته آغاز این تغییر مسیر و یا به واقع دگرگونی اساسی برای بحث تک نرخه کردن ارز می بایست با قبول شرایط «اف ای تی اف»، صندوق بین المللی پول، بانک جهانی و شرایط و قوانین «یو ان دی پی» و تلاش برای ورود به سازمان تجارت جهانی و خلاصه همسانی و همسویی با اقتصاد جهانی توام باشد زیرا ایران تاکنون با درهای بسته و مسدود و تحریم های فزاینده مواجه بوده است.
باید گفت کشورهایی مانند برزیل، روسیه، هند، چین، آفریقای جنوبی به رغم ایجاد تشکیلاتی متفاوت در مقابل غرب مانند بریکس با اینکه تعداددیگیری از کشورهابه آنان پیوشتند قادر نشدند واحد پولی موثر و کارآمدی برای جایگزینی دلار حتی میان خودشان رواج دهند.
گرچه این تشکیلات در تحلیل نهایی برای چانه زنی و کسب امتیاز بیشتر از نهادهایی چون بانک جهانی و صندوق بین المللی پول نه مقابله جویی با اقتصاد جهانی ایجاد شد، ولی در کشاکشی همه جانبه هنوز در نیمه راه است و نتوانسته است جبهه اقتصادی قدرتمندی در مقابل گروه هایی چون «جی هفت» ایجاد کند. در عین حال، ترکیبی متجانس و یک سو به لحاظ اهداف سیاسی واقتصادی کشورهای عضو ندارد و زمینه شکنندگی آن بسیار محتمل است، لذا ایران هم باید منافع کشور خود را دنبال کند. کمااینکه همین اعضای بریکس این کار را می کنند یعنی هر کدام، هر کجا منافع مالی و بازرگانی شان ایجاب کند با آمریکا و کشورهای اروپایی کنار می آیند.
این موضوع حتی در مورد چین که هژمونی جهانی در رابطه با آمریکا را دنبال می کند با حدت و شدت بیشتری صادق است، یعنی این ابر کشور حتی از یک دلار آمریکا در فلان پروژه در هر جای جهان که باشد و آمریکا میدان دهد نمی گذرد.
این جستجو برای سود سرمایه گذاری را رهبران حزب کمونیست چین در یکی از مذاکرات محرمانه با «هنری کیسینجر» اعتراف کرده بودند که شما از قول ما به رئیس جمهور و اعضای کنگره وقت بگویید که گول شعارهای چپ روانه ما را نخورند، ما هر کجا که سودی در یک سرمایه گذاری نهفته باشد هستیم.
کسینجر در کتاب خود با عنوان «چین» به این موضوع اشاره کرده است. حال ایران، کشوری با بحران اقتصادی که حاصل نوعی اقتصاد کلان درون گرای نیمه بسته و نیمه دولتی بوده است در طرح ها و برنامه های اقتصاد سیاسی خود شکست خورده و با بن بست مواجه شده است.
ابراز ناترازی در تمام زمینه های اقتصادی اعم از انرژی، تورم ویران کننده، نارضایتی عمومی بخش عمده ای از مردم به خاطر نارسایی هایی شدید معیشتی، قاچاق مواد نفتی، برخوردهای تحقیر آمیز کشورهایی چون چین و گروکشی پول نفت ایران که زیر قیمت خریداری کرده، وضعیت شکننده مناسبات با کشورهای منطقه که میان تهی و بیشتر تعارفی و ناپایدار است و دهها مصداق بارز و غیر قابل تردید که حتی غالبا از زبان مسئولان دولتی یا بعضی از نمایندگان مجلس گفته می شود، جملگی این پیام صریح و روشن را می دهند که در وضعیت کنونی و با این شیوه اداره مملکت حتی یک دالان تنگ و تاریک برای عبور از این بن بست که حاصل بالغ بر 45 سال پافشاری بر یک روش ناکارآمد ناموفق اقتصاد سیاسی بوده است، وجود ندارد.
لذا شجاعت در تغییرات اساسی و دگرگونی اساسی یعنی یک نرخه کردن اقتصاد ایران با ملزومات آن است که دریچه هایی برای عبور از این مخمصه های به وجود آمده از روش اداره مملکت و اقتصاد آن می گشاید.
بسیاری در این دگرگونی به دنبال عدالت و برابری و یکسانی در امتیاز دادن و امتیاز گرفتن می گردند. باید گفت گرچه این بحث در حوزه نظری وتئوری می تواندقابل تامل باشدولی اصولا غیر واقعی است و مابه ازای خارجی ندارد. عدالت در جهان کنونی بر اساس مؤلفه های قدرت اقتصادی، سیاسی، نظامی و اتوریته هر کشور در مناسبات بین المللی، پیمان های اقتصادی و بلوک های عینا موجود شکل گرفته ،تعریف وسهم خواهی شده ومی شود. عدالت و برابری مطلق، آن طور که ما می خواهیم و حق جویی می کنیم وجود ندارد و عمل نمی شود. به ویژه وقتی که یک کشور به دلیل روش های اشتباه و غیر متعارف در ناترازی و بن بست قرار گرفته باشد.
در شبکه های اجتماعی به ما بپیوندید:
