پنجشنبه, ۰۹ فروردین ۱۴۰۳

اخبار کشاورزی:

ارز 4200 تومانی منافعی برای کشور نداشته و نخواهد داشت

F_5.jpg

کاج پرس: 24/2/1401

یک کارشناس مسائل اقتصاد ایران درباره اصلاح ارز ترجیحی از اقتصاد کشور گفت: این شیوه تخصیص ارز، هیچ منافع ملی برای کشور نداشته و در صورتی که دولت آن را ادامه می‌داد، نیز منافعی نخواهد داشت.

ارز ترجیحی که در 4 سال گذشته در اقتصاد وجود داشته، اقتصاد کشور را با مشکلات زیادی مواجه کرده است. در صورتی که این روند ادامه پیدا می‌کرد، این مشکلات هر روز بیشتر می‌شد. چاپ پول برای پرداخت مابه التفاوت ارز ترجیحی با ارز آزاد در بازار یکی از اصلی ترین مشکلات دولت در تامین این ارز بوده است. ایجاد رانت و فساد برای عده ای تاجر و واردکننده که دسترسی به دریافت این ارز داشته اند، نتیجه این سیاست بوده و پرداخت یارانه به مردم از این طریق با شکست مواجه شده است.

سید بهاء‌الدین حسینی هاشمی، کارشناس مسائل اقتصاد ایران در مورد لزوم حذف ارز ترجیحی معتقد است: این شیوه تخصیص مانند این است که به کالایی ارز دولتی بدهیم و بگوییم فردی که این کالا را گرفته، آن را در بازار آزاد بفروشد و منافع آن را نیز تنها برای خود بردارد. این شیوه تخصیص ارز، رانت و فساد زیادی به دنبال خود دارد. در چنین شرایطی یکی از موضوعاتی که رخ خواهد داد، بزرگ نمایی در واردات است.

این عده که ارز ترجیحی گرفته اند، برای آنکه نشان دهند با این ارز کالا وارد کرده اند، میزان واردات را بیشتر نشان می‌دهند تا بتوانند ارز بیشتری بگیرند. یعنی افرادی که دسترسی به دریافت ارز ترجیحی دارند، به نفعشان است تا بزرگنمایی در واردات داشته باشند و خروج ارز از کشور را بیشتر نشان دهند. در ادامه گفت و گوی فارس با سید بهاء الدین حسینی هاشمی را می‌خوانید:

*- به عنوان اولین سوال بفرمایید، سیاست ارز ترجیحی که از سال ۹۷ در کشور اجرایی شده، چه مزایا و معایبی داشته است؟

اصولا چند نرخی بودن مخصوصا در بخش ارزی باعث ایجاد فساد و رانت برای عده ای که به منابع با قیمت پایین تر دسترسی دارند، می‌شود. اگر این چند نرخی بودن در کشوری که صادرات مواد خام دارد و نفت خود را تبدیل به ارز می‌کند تا بتواند امور خود را بگذراند، بسیار خطرناک تر است. در چنین کشورهایی دولت‌ها با تخصیص ارز ترجیحی، یک نرخ ارز که نرخ کمتر از بازار و نرخ عمومی است، به عده ای که توان گرفتن این ارز را دارند، رانت توزیع می‌کند و به نوعی به تاراج گذاشتن ثروت ملی است. این منابع ارزی که دولت در سال‌های گذشته و به عنوان ارز 4200 تومانی برای واردات نهاده‌های تولید برای کالاهای اساسی تخصیص داده، متعلق به نسل‌های آینده است. یعنی ثروتی که می‌توانست برای نسل‌های آینده باشد، با این شیوه تخصیص نه تنها در اختیار آنها قرار نمی‌گیرد، بلکه نسل فعلی نیز بهره ای از آن نمی‌برند و تنها به دست تعدادی تاجر و دلال می‌افتد.

*- عده ای تخصیص ارز ترجیحی را به دلیل کاهش تورم در کشور می‌دانند. آیا این شیوه ارز توانسته به این هدف دست پیدا کند؟

با توجه به این که اقتصاد کشور سال هاست با تورم دست و پنجه نرم می‌کند و ارزش پول ملی به شدت کاهش پیدا کرده است یا مرتب در حال کاهش است، این به نوعی رانت و منافعی است که مربوط به مردم و مصرف کننده است که به تاجر داده می‌شود. این باعث می‌شود که اقتصاد دچار اعوجاج شود و کسری بودجه در دولت ایجاد شود و جامعه چند قطبی شده و انباشت ثروت در دست کسانی باشد که به این ارز دسترسی دارند. این عده از تجار و واردکنندگان با قیمت ترجیحی و یارانه‌ای ارز را دریافت می‌کنند و کالا را به قیمت ارز آزاد به فروش می‌رسانند. اگر ۱۰۰ درصد آن را با قیمت بالا در بازار نفروشند، درصد زیادی از آن را در این بخش فروخته و عوایدی که باید به همه می‌رسید، تنها به چند نفر رسیده است.

*- یعنی شما اعتقاد دارید سیاست تخصیص ارز ترجیحی به اهدافی که داشته، نرسیده است؟

بله. این شیوه تخصیص مانند این است که به کالایی ارز دولتی بدهیم و بگوییم فردی که این کالا را گرفته، آن را در بازار آزاد بفروشد و منافع آن را نیز تنها برای خود بردارد. این شیوه تخصیص ارز، رانت و فساد زیادی به دنبال خود دارد. در چنین شرایطی یکی از موضوعاتی که رخ خواهد داد، بزرگ نمایی در واردات است. این عده که ارز ترجیحی گرفته اند، برای آنکه نشان دهند با این ارز کالا وارد کرده اند، میزان واردات را بیشتر نشان می‌دهند تا بتوانند ارز بیشتری بگیرند. یعنی افرادی که دسترسی به دریافت ارز ترجیحی دارند، به نفعشان است تا بزرگنمایی در واردات داشته باشند و خروج ارز از کشور را بیشتر نشان دهند. از طرف دیگر، در چنین شرایطی که افراد باید ارز حاصل از صادرات خود را در سامانه ای قرار دهند، این اتفاق منجر به کوچک نمایی در صادرات می‌شود. این مساله دقیقا در سال‌های گذشته و با وجود ارز 4200 تومانی در کشور ما رخ داده است. در مجموع اگر بخواهیم بگوییم، این شیوه تخصیص ارز، هیچ منافع ملی برای کشور نداشته و در صورتی که آن را ادامه می‌داد، نیز منافعی نخواهد داشت و در این مدت طولانی که این به اصطلاح سیاست اجرایی شده است، ضربه سنگینی به اقتصاد زده شده و در حال حاضر نیز به دلیل اینکه چون فاصله زیادی با نرخ ارز در بازار دارد، مشکلات اصلاح آن را نیز زیاد کرده است.

*- دولت در حال اصلاح سیاست ارز 4200 تومانی است، وضعیت فعلی زمان مناسبی برای اجرای این سیاست اصلاحی است؟

به نظرم الان، وقت مناسبی نیست و خیلی دیر شده است. در یک مقایسه، اگر یک رژیم اقتصادی را بخواهیم در زمینه تقویت پول ملی تغییر دهیم، باید شرایطی را فراهم کنیم. در وضعیت فعلی اصلاح این سیاست نسبت به سال‌های گذشته به شدت دیر است و فرآیند اصلاح نیز بسیار سخت شده است و در آینده نیز سخت تر خواهد بود. پس دولت چاره ای ندارد که این اصلاح را انجام دهد. البته بنده معتقد هستم اگر می‌شد دولت ارز حاصل از فروش نفت را آزاد می‌فروخت و ریالی که به دست می‌آورد و می‌خواهد یارانه بدهد را می‌سوازند تا نقدینگی 5 هزار هزار میلیاردی نصف شود، شرایط بهتری برای اجرای این اصلاح بوده است. به عبارت دیگر، همان اسکناس‌هایی که چاپ می‌شود و دولت قرار است سوبسید‌هایی با آن پرداخت کند، اگر الان امحا می‌کردند و از بین می‌بردند و این ۵ هزار هزار میلیارد تومان نقدینگی را به ۵۰ درصد می‌رساندند، یک زمان مناسب برای انجام این سیاست اصلاحی وجود داشت. اگر حذف ارز 4200 تومانی، دیرتر شود، شرایط بدتر خواهد شد. انجام این کار، بسیار سخت و دردآور و یک جراحی درد آور است که در اقتصاد ایران باید انجام شود.

*- شما گفتید که این جراحی با درد و مشکلاتی همراه است. دولت برای کاهش این درد و رنج، چه اقداماتی باید انجام دهد؟

در شرایط فعلی، دولت از این سوبسید(یارانه‌) که به وارد کننده می‌داد، کوتاه آمده و می‌خواهد این یارانه را به مصرف کننده پرداخت کند. به نظرم باید ساز و کارهای منظم تری را انتخاب می‌کرد. از یک طرف وقتی نرخ‌ها واقعی می‌شود درآمدها هم باید واقعی باید بشود. نمی‌شود مزد را بالا نبرید ولی قیمت نان و آرد را بالا ببرید. کار هم یک کالا و خدمات قابل ارائه است و باید قیمت داشته باشد. البته در سال جدید بخش قابل توجهی حقوق‌ها افزایش پیدا کرده است. به نظرم اگر می‌شد اصلاحاتی در درآمدها انجام می‌شد، شرایط بهتری به وجود می‌آمد. البته دولت با یارانه ای که به مردم پرداخت کرده است، بخش زیادی از مشکلات پیش آمده را حل کرده است. اگر می‌شد چنین اصلاحاتی در جریان حقوق‌ها و درآمدها انجام می‌شد، نیز می‌توانست کمک بیشتری به افراد در این زمینه باشد. اینکه دولت اول یارانه را به حساب مردم واریز کرده و سپس قیمت ارز را بالا برده است، مکانیزم بهتری از اجرای برخی سیاست‌ها در سال‌های گذشته بوده است. اینکه در برخی کالاها قرار است یارانه را به فروشنده بدهند نیز ممکن است مشکلاتی را برای همه ایجاد کند. الان کاری که می‌خواهند انجام دهند، ممکن است روی کاغذ خوب باشد که هرکسی هرچه نان و دارو خرید، ما به التفاوت یارانه‌اش را به فروشنده می‌دهیم، ممکن است ایرادات جدی داشته باشد. این روندها اختلال ایجاد می‌کند. این اختلال هم اکنون نیز بین دولت، بیمه‌ها و داروخانه‌ها وجود دارد و دولت با تاخیر بسیار در حال پرداخت یارانه به فروشنده این خدمات است. اینجا هم اختلافات و مسائلی پیش می‌آید که آن عرضه کننده متاسفانه یک سندسازی و صحنه سازی می‌کند. مانند کوپن‌هایی که قبلا وجود داشته است. یک اختلاف و مشکلی پیش می‌آید. اگر می‌شد که نظام پرداخت‌ها را اصلاح می‌کردند که افراد در واقع سوبسید را روی حقوقشان می‌گرفتند و بعد هزینه‌ها را خودشان مدیریت می‌کردند، بهتر بود.

*- دولت برای اینکه مردم با مشکل کمتری مواجه شوند، یارانه دارو و نان را حذف نکرده است، این چنین شیوه عمل پلکانی می‌تواند مشکلات مردم و خود دولت را کمتر کند؟

دولت هم می‌خواهد روش پلکانی را عمل کند. ارز دولتی و رسمی قیمتش از ۱۵۰-۱۶۰ تومان در سال‌های دور شروع شد و بعد به ۴۰۰ تومان رسید و ۱۰۰۰ تومان و ۲۰۰۰ تومان و در نهایت در سال 97 به ۴۲۰۰ تومان رسید. اما شما نگاهی به نرخ ارز در بازار بکنید، همیشه بالاتر از نرخ دولتی بوده است. به نظرم همین کار دولت که به یکباره و به صورت دفعی این ارز ترجیحی را حذف کرده است، درست باشد. در روش پلکانی چون اختلاف نرخ ارز ترجیحی و آزاد باز هم وجود دارد که می‌تواند مشکلات را زیاد کند.

*- سایر شرایطی که باید فراهم باشد تا دولت بتواند این اصلاح را به درستی انجام دهد، چیست؟

الان در شرایطی هستیم که روش پلکانی را به این جهت مناسب نمی‌دانم که دو سه مشکل اساسی داریم. یکی تحریم است. اقتصاد در شرایط رقابت کامل نیست. عدم دسترسی ما به منابع خارجی و گران بودن واردات، یک ریسک داریم که کالا برای ما گران تر تمام می‌شود، ضمن این که تحریم باعث می‌شود که ما در یک شرایط کمبود ارز باشیم. سختی گردش ارز و پرداخت‌ها را داشته باشیم. الان نفت را به هر حال به صورت مستقیم به قیمت واقعی نمی‌فروشیم. این روی منابع ارزی کشور تاثیر می‌گذارد. اگر ما مقداری شرایط اقتصادی بهتری داشتیم و دولت تکلیف برجام را تعیین می‌کرد، شاید می‌توانست این طرح را با مشکلات کمتری اجرایی کند. تقویت پول ملی می‌تواند هم از نظر تجارت و از نظر اقتصادی برای کشور شرایط بهتری را رقم بزند. الان ما در شرایط محاصره هستیم و اگر بخواهیم چنین اصلاحاتی را اجرایی کنیم، فکر می‌کنم در صورتی که دولت با تدبیر عمل نکند، مقداری با مشکل مواجه شود. اصل قضیه اصلاح سیاست ارز 4200 تومانی را کسی رد نمی‌کند. برای شرایط و زمان اجرا باید دولت اصلاحات دیگری را انجام می‌داد. حتی خصوصی سازی‌ها را بیشتر انجام می‌دادیم. الان ۶۰-۷۰ درصد اقتصاد ما دولتی است و همین ناکارامدی برای کشور ایجاد کرده است. همین باعث می‌شود که دولت نمی‌تواند منافع کافی از شرکت هایش داشته باشد که کسری بودجه اش را جبران کند. از طرفی کسری بودجه دولت خودش دارد فشار تورمی ایجاد می‌کند.

به گزارش کاج پرس به نقل از فارس، از این طرف اصلاحات قیمت‌ها ممکن است تا حدودی به جبران کسری بودجه کمک کند، ولی تاب و توان مردم را کم می‌کند و تاب آوری مردم به حداقل می‌رسد. همین موضوعات به هر حال باعث اختلال در اقتصاد است. پس به نظر بنده شاید بهتر بود اصلاحات دیگری از قبل انجام می‌شد و بعد این کار را انجام می‌دادیم. دولت باید در این زمینه به خرد جمعی اعتقاد داشته باشد تا به راهکار مناسب و مشخص برسد............... ........... .................. کدF5

در شبکه‌های اجتماعی به ما بپیوندید:

تلگرام: https://t.me/kajpress00

اینستاگرام: https://www.instagram.com/kajpress00

 

 

 

  

 

 

33561927783576807403

  

تمامی حقوق مادی معنوی سایت محفوظ است .