تحلیل کشاورزی:

تنگناهای وزارت جهادکشاورزی در دولت و سازمان های مرتبط

چهارشنبه 27 دی 1402

کشاورزی آینده جهان

تحریریه کاج پرس:

در یک ساختار سازمان یافته و موظف به نام دولت، توضیح تیتر بالا تا حدودی دشوار به نظر می رسد و ممکن است این پرسش طرح شود که وزارت جهاد کشاورزی، خود به تعبیری عین دولت است، حالا چگونه است که دولت بخشی از خود را در تنگنا قرار داده است؟ فرایند و مکانیزم ایجاد این تنگنا چگونه است؟ به عبارتی، چرا دولت باید این وزارتخانه را که مسئول و موظف تامین امنیت غذایی کشور است و تهیه بخش عمده ای از معیشت مردم را بر عهده دارد، در عسرت و تنگنا یا مضیقه قرار دهد به گونه ای که نتواند به درستی وظایف مهم خود را انجام دهد؟

پاسخ به این سوالات را غالبا باید در تعارض منافع بخش های عمده دولت به ویژه وزارتخانه اقتصاد و سازمان های مرتبط با آن و البته اختلاف دیدگاه میان وزرا جستجو کرد. گرچه همگان گمان دارند که دولت الزاما باید یک نهاد یک دست با رویه یکسان باشد ولی در عمل و اجرا اینگونه نیست. حتی در دولت هایی که ادعای ذهنی یکدست و همسو بودن وزرا را دارند این اتفاق به طور کلی رخ می دهد. در این میان، وزارت جهاد کشاورزی با مسئولیت های سنگینی که بر عهده اش گذاشته اند و توقعاتی که از این نهاد دارند از حمایت های لازم و منطقی متناسب با شرایط و موقعیت های حاد از سوی سایر وزارتخانه هایی که با این وزارتخانه تلاقی های اجرایی دارند برخوردار نیست.

به بیان دیگر، وزارت جهاد کشاورزی منهای اشکالات مدیریتی و تناقضات ساختاری مشکل ساز به مثابه واحدی نظامی در خط مقدم جبهه و در خاک ریز اول که با حجم عظیمی از تهاجمات مواجه است برای مقابله با مشکلات از مهمات و جنگ افزارهای موثر لازم برخوردار نیست. مصداق های متعددی وجود دارد که نشان می دهد این وزارتخانه که در خط مقدم قرار دارد، از جهات مختلف از حمایت واقعی کارساز برخوردار نبوده است؛ مثلا بحران کمبود و گرانی سویا و در نتیجه افزایش قیمت گوشت مرغ و تخم مرغ و نارضایتی مردم یکی از مواردی است که کشاورزی کشور و وزارتخانه را با چالش مواجه ساخت که همگان می دانند ناشی از عدم تامین به موقع ارز تخصیصی نیمایی از سوی بانک مرکزی بود و لذا تنظیم بازار از دست وزارتخانه خارج شد و بسیاری، از جمله نمایندگان مجلس، بی آنکه به ریشه این بحران اشاره کنند شروع به انتقاد از وزیر و وزارتخانه کردند.

حتی عده ای از مسئولان که از فرایند چند جانبه و پیچیده تولید گوشت مرغ و تخم مرغ اطلاعی ندارند و این دو محصول راهبردی را فقط هنگام خوردن مشاهده می کنند، مرغداران را متهم به گران فروشی کردند که البته از انصاف به دور بود. عدم همکاری به هنگام در صدور دستورالعمل های صادراتی و وارداتی و پیچیده کردن فرایند آن توسط وزارتخانه های مرتبط با بازرگانی تولیدات کشاورزی، همراهی نکردن نهادها، سازمان ها و وزارتخانه های مرتبط با اقتصاد از جمله سازمان برنامه و بودجه برای اعلام قیمت نهایی خرید تضمینی گندم علیرغم گذشت حدود 4 ماه و همچنین نبود حمایت های جدی نمایندگان کمیسیون کشاورزی مجلس از وزارتخانه در بزنگاه های تصمیم گیری برای برون رفت از تنگناها به صورت فشار بر بخش های دیگر دولت که چرا تعهدات خود را در مقابل امنیت غذایی و مطالبات کشاورزان و یا تخصیص بودجه کافی انجام نمی دهند نیز از همین دست موارد بود که در مورد اخیر، نه تنها نمایندگان حمایتی نمی کنند، بلکه به وزارتخانه فشار می آورند که چرا تعهدات خود را در مقابل تامین مواد پروتئینی با قیمت ارزانتر و پایدار و ثبات قیمتی انجام نمی دهد؟!

موارد متعدد دیگری در رابطه با برخورد دوگانه سوی مجلس و برخی بخش های اقتصادی دولت در مورد وزارت جهاد کشاورزی وجود دارد که به خوبی نشان می دهد مسئولیت پذیری در قبال وزارتخانه و تعهداتی که بر عهده اش گذاشته­اند وجود ندارد و به واقع میزان توقعات از وزارتخانه متناسب با میزان توجهات به بخش کشاورزی نیست، یعنی وزارتخانه را در تنگنا قرار داده اند. به مثابه یک واحد نظامی در خط مقدم که از سویی برایش مهمات جنگی لازم و ضروری تهیه و ارسال نمی کنند و اگر هم تهیه شود به هنگام نیست و از سوی دیگر می گویند که چرا خوب نمی جنگی؟!

این شیوه نه اخلاقی است و نه در جهت حل مشکلات کشاورزی کشور است. باید رویکرد نهادها، سازمان ها و بخش های اقتصادی دولت در رابطه با وزارت جهاد کشاورزی و کشاورزی مملکت تغییر کند.