پویایی رقابت برای تصاحب بازارهای مهم سویا در قاره آمریکا
کشاورزی آینده جهان-22/ 09/ 1403
نویسنده: حسین شیرزاد، تحلیل گر و دکترای توسعه کشاورزی
صادرات سویای برزیل در سال 2023 به رکورد 3744 میلیون بوشل رسید که 29 درصد نسبت به سال قبل افزایش داشت زیرا تولید برزیل به رکورد جدیدی رسید. در همین حال، محموله های ایالات متحده در مدت مشابه با 14 درصد کاهش به 1789 میلیون بوشل رسید. ایالات متحده و برزیل رقبای اصلی هستند و با هم بیش از 80 درصد از صادرات جهانی سویا را تامین می کنند، در حالی که چین حدود 60 درصد از کل واردات سویا را به خود اختصاص می دهد. سویا بزرگترین کالای کشاورزی است که توسط ایالات متحده و برزیل به چین صادر می شود. طی پنج سال گذشته، برزیل به شدت به تقاضای واردات چین وابسته شده است. 73 درصد از سویای صادراتی برزیل به چین رفته است، در مقابل میانگین 51 درصدی برای ایالات متحده. کاهش اتکای ایالات متحده به صادرات به چین باعث تنوع بیشتر در مقایسه با برزیل می شود.
صادرات سویا برزیل دو برابر ایالات متحده
از نظر تاریخی، ایالات متحده بزرگترین صادرکننده سویا در جهان بشمار می رود. اما در سال 2013، برزیل برای اولین بار از ایالات متحده در محموله های سویا پیشی گرفت. بر اساس گزارش دبیرخانه تجارت خارجی (Secex) از آن زمان، سهم برزیل از تجارت جهانی سویا به طور پیوسته افزایش یافته است، به طوری که صادرات سویای برزیل به رکورد 3744 میلیون بوشل برای سال 2023 رسیده است. طبق گفته وزارت کشاورزی ایالات متحده، در همان زمان، صادرات سویای آمریکا به 1789 میلیون بوشل کاهش یافت که نصف حجم صادرات سویای برزیل است . طی دو دهه گذشته، صادرات سویای برزیل چهار برابر (431%) جهش کرد، از 705 میلیون بوشل در سال 2004 به 3744 میلیون بوشل در سال 2023رسید. این جهش عمدتاً در دهه دوم رخ داد. امروزه سویا از نظر حجمی به کالای اصلی صادرات کشاورزی برزیل تبدیل شده است و بیش از 60 درصد از سویای کشت شده در داخل کشور را تشکیل می دهد. طبق اعلام شرکت ملی تامین (Conab) - آژانس آمار و عرضه مواد غذایی برزیل، محصول سویای برزیل برای سال بازاریابی 2022/23 5680 میلیون بوشل بود که یک رکورد تاریخی است. بر اساس گزارش دبیرخانه تجارت خارجی (Secex) درآمد حاصل از صادرات سویای برزیل در سال 2023 در مقایسه با 46.5 میلیارد دلار در سال گذشته به رکورد 53.2 میلیارد دلار رسید. با در نظر گرفتن فراورده های جنبی سویا، که شامل روغن سویا و کنجاله سویا نیز می شود، درآمد به 67.3 میلیارد دلار در سال 2023 رسید که 40 درصد از کل درآمد صادراتی کشور را تشکیل می دهد. برای اولین بار از فصل 1997/98، برزیل به دلیل خشکسالی شدید، آرژانتین را به عنوان صادرکننده جهانی کنجاله سویا جایگزین کرد، در طول دو دهه گذشته، صادرات سویای ایالات متحده 94 درصد افزایش یافته است، از 922 میلیون بوشل در سال 2004 به 1789 میلیون بوشل در سال 2023 رسیده است. صادرات سویا ایالات متحده از سال 2016 با حجم متوسط سالانه 1993 میلیون بوشل افزایش یافته است. تقریباً دو برابر شدن صادرات در دهه اول اتفاق افتاد و در دهه دوم راکد شد. بر اساس گزارش USDA، درآمد حاصل از صادرات سویا در سال 2023 به 27.9 میلیارد دلار رسید در حالی که در سال گذشته 34.4 میلیارد دلار بود. به طور متوسط طی پنج سال گذشته، ایالات متحده 49 درصد از کل تولید سویا را صادر کرده است. محصول سویا برای سال بازاریابی 2022/23 به 4160 میلیون بوشل رسید که کمی کمتر از سال قبل است. کاهش اهمیت ایالات متحده در بازارهای جهانی سویا تا حدی نشان دهنده رشد تقاضای داخلی سویا است. ظرفیت خرد کردن دانه سویا در ایالات متحده از سال 2021 به طور پیوسته در حال رشد بوده است. بر اساس آخرین برآوردهای جهانی عرضه و تقاضای کشاورزی USDA، پیش بینی مصرف داخلی سویا در ایالات متحده برای سال بازاریابی 2023/24 (که از سپتامبر تا آگوست ادامه دارد) به 2300 میلیون بوشل برسد. این گسترش در درجه اول با افزایش تقاضا برای روغن سویا، به ویژه از بخش دیزل تجدید پذیر است. آژانس حفاظت از محیط زیست ایالات متحده (EPA) به اجرای اهداف ترکیب سوخت زیستی برای پالایشگاه ها و واردکنندگان بنزین یا سوخت دیزل ادامه می دهد و این تقاضا را بیشتر می کند .
اتکای شدید برزیل به واردات چین
پویایی تجارت جهانی سویا به شدت تحت تأثیر چین است که حدود 60 درصد از واردات جهانی سویا را به خود اختصاص می دهد. واردات سویا از چین ناشی از تقاضا برای پروتئین حیوانی و روغن های خوراکی است، دو جزء ضروری یک رژیم غذایی چینی که منعکس کننده استانداردهای زندگی در حال افزایش طبقه متوسط چینی است. چین عمدتاً منابع سویا خود را از برزیل و ایالات متحده تامین می کند. برای سال ها، ایالات متحده بزرگترین تامین کننده بود، اما در 15 سال گذشته چین بیشتر به واردات از آمریکای جنوبی، به ویژه از برزیل وابسته بوده است. از سال 2019 تا 2023، 73 درصد از سویای صادراتی برزیل به چین رفته است، در مقابل میانگین 51 درصدی برای ایالات متحده که تفاون قابل توجهی است. صادرات برزیل به چین در سال 2012 به 70 درصد افزایش یافت و در سال 2018 همزمان با جنگ تجاری آمریکا و چین به 82 درصد رسید.
در سال 2023، زمانی که صادرات سویای برزیل به سطح رکورد رسید، 73 درصد از محموله ها به چین رفت رشد محصول سویا و قیمت های پایین تر منجر به افزایش 40 درصدی صادرات سویای برزیل به چین در مقایسه با سال قبل شد و به رکورد 2737 میلیون بوشل رسید. قبل از سال 2023، بزرگترین محموله سویای برزیل به چین در سال 2018 (2521 میلیون بوشل) رخ داد، زیرا خرید سویای آمریکا به دلیل تعرفه 25 درصدی تلافی جویانه چین در طول جنگ تجاری کاهش یافت. سهم صادرات سویای آمریکا به چین از زیر 40 درصد در اواسط دهه 2000 به حدود 60 درصد از سال 2011 افزایش یافته تا اینکه در طول جنگ تجاری در سال 2018 به تنها 18 درصد کاهش یافت. به سطح قبل از جنگ تجاری که از سال 2020 به طور میانگین کمی بیش از 50 درصد بوده است، بهبود یافته است. از آغاز مناقشه تجاری، ایالات متحده به دنبال رشد در بازارهای خارج از چین بوده است - که واردات سویای آمریکا را به 977 میلیون بوشل در سال 2023 کاهش داد. نسبت به سال قبل 12 درصد کاهش داشته است. افزایش قابل توجهی در تجارت ایالات متحده در مصر و مکزیک رخ داد و رشد بیشتری در ژاپن، اندونزی، تایوان و بنگلادش مشاهده شد. توجه به این نکته مهم است که پس از دو دهه افزایش ، واردات سویا چین از سال 2019 به طور دوره ای دچار اختلال شده است. این نوسانات با تأثیرات همه گیری COVID-19 و شیوع تب خوکی آفریقایی در صنعت گوشت خوک چین مرتبط است. این دیدگاه در میان چندین تحلیل گر وجود دارد که واردات سویا چین ممکن است به بالاترین حد خود رسیده باشد. این روند با استراتژی های رسمی چین برای افزایش کشت داخلی سویا و کاهش وابستگی به واردات همزمان است. چین به عنوان بخشی از برنامه پنج ساله کشاورزی خود که تا سال 2027 ادامه دارد، افزایش خودکفایی در سویا و سایر غلات و دانه های روغنی را در اولویت قرار داده است.
چشم انداز صادرات سویا برای 2024/25
پیش بینی صادرات سویای ایالات متحده در سال بازاریابی 2024/25 برابر با 1875 میلیون بوشل است که در مقایسه با پیش بینی های فعلی برای چرخه 2023/24 افزایش 155 میلیونی را نشان می دهد. این پیش بینی در طول صدمین مجمع چشم انداز کشاورزی سالانه USDA در 15 فوریه 2024 منتشر شد. پیش بینی می شود عرضه های جهانی فراوان قیمت های سویا را کاهش داده و تقاضای بین المللی را تحریک کند. با این حال، انتظار می رود که سهم ایالات متحده از صادرات کمتر از 30 درصد صادرات جهانی باقی بماند، در همین حال، صادرات سویای برزیل باید در سال 2024 کاهش یابد، زیرا انتظار می رود محصول کمتری برای فصل جاری در مقایسه با رکورد سال گذشته، به ویژه در ماتو گروسو - بزرگترین ایالت تولیدکننده سویا در برزیل، کاهش یابد. بر اساس گزارش Conab، پیش بینی می شود که صادرات سویای برزیل در سال 2024 به 3490 میلیون بشل برسد که 8 درصد نسبت به سال قبل کاهش داشته است. با این وجود، انتظار می رود سهم برزیل از صادرات بالای 50 درصد صادرات جهانی باقی بماند.
ملاحظات نهایی
برزیل در سال 2023 رکورد صادرات سویا را به خود اختصاص داد، در حالی که محموله های ایالات متحده به نصف حجم صادرات سویا برزیل کاهش یافت. رشد محصول سویای برزیل و قیمت های پایین تر منجر به افزایش 40 درصدی صادرات سویای برزیل به چین در مقایسه با سال قبل شد. در همان زمان، بین سالهای 2022 تا 2023، ایالات متحده صادرات خود به چین را 12 درصد کاهش داد و ظرفیت و استفاده داخلی سویا را افزایش داد. در چند سال گذشته، کشاورزان آمریکایی بازارهای سویای خود را متنوع کرده و وابستگی خود را به چین در مقایسه با برزیل کاهش داده اند. طی 20 سال گذشته، صادرات سویای برزیل چهار برابر شد که عمدتاً توسط بازار چین هدایت می شد. این جهش عمدتاً در دهه دوم، از سال 2017 تا 2023 رخ داد. در مقابل، صادرات سویای ایالات متحده از سال 2016 به بعد افزایش یافت. تقریباً دو برابر شدن صادرات آمریکا در دهه اول رخ داد. علیرغم برنامه هایی که برای افزایش کشت سویای داخلی خود و کاهش وابستگی به واردات دارد، انتظار می رود چین به دلیل رقابت قیمتی و دلایل ژئوپلیتیکی، به واردات بیشتر سویا از برزیل نسبت به ایالات متحده ادامه دهد. تاریخچه اخیر مثلث تجاری سویای ایالات متحده، برزیل و چین به یک مبادله بین انعطاف پذیری و رشد در بازاریابی کالا اشاره می کند. ایالات متحده موفق شده است استفاده از سویای خود را متنوع کند که ممکن است بازارهای سویای ایالات متحده را در برابر شوک های آینده انعطاف پذیرتر کند. با این حال، به دلیل واردات چینی که عمدتاً به برزیل رفته است، نتوانسته رشد تقاضای جهانی سویا را جلب کند.
در شبکه های اجتماعی ما را دنبال نمایید:
