تحلیل کشاورزی: گذرگاه ناگزیر امنیت غذایی از بانک کشاورزی

کشاورزی آینده جهان- 23/ 05/ 1404

فرانک مسعودی

همگان اذعان دارند که فعالیت های تولیدی و حتی بازرگانی در تمامی زیربخش های کشاورزی با تفاوت هایی به نسبت سایر فعالیت های اقتصادی سود اندکی دارند، یعنی سود سرمایه گذاری در خدمات (با کمترین ریسک)، نسبت به کشاورزی (با بالاترین ریسک) به ویژه به علت بروز ناگزیر بلایای طبیعی و وضعیت های پُربود یا کمبود محصولات در عرصه بازار چند برابر است.

این واقعیت علاوه بر محاسبه های سود و زیان در علم اقتصاد و آمارهای مبتنی بر تحقیق، از تجربه های بازرگانی در یک دوره تاریخی نیز حاصل شده است. یعنی مثلا اگر کسی در یک آژانس مسافرتی یا تعمیرات الکترونیکی و فراتر از آن خرید و فروش موبایل فعالیت می کند بعد از چند سال خیلی بیشتر از یک کشاورز، باغدار یا صیفی کار سود می برد و از سود حاصله به یک سرمایه گذاری قابل اتکا دست می یابد. در کشاورزی اینگونه نبوده و نیست و فراتر از این، بسیار محتمل است که یک واحد مرغداری در اثر شیوع یک بیماری اپیدمی مثلا آنفلوآنزا، اگر فارم خود را بیمه نکرده باشد تمام سرمایه و هست و نیست خود را از دست بدهد، موضوعی که در یک فعالیت صنعتی به ندرت اتفاق می افتد.

لذا بحث نقدینگی در کشاورزی برای تامین نهاده های خوراک دام و طیور یا در کشت و زراعت برای تهیه کود، سم، بذر یا خدمات فنی سالانه، حائز اهمیت و تعیین کننده است.

در این میان، بانک کشاورزی به عنوان اصلی ترین تامین کننده نقدینگی برای کشاورزان نقش اساسی و پایه ای دارد، یعنی وقتی که امنیت غذایی به طور عمده متکی به تولید داخل است و از مسیر فعالیت های تولید کشاورزی تامین می شود، مداوم نیاز به نقدینگی دارد و این نقدینگی به طور عمده از سوی بانک کشاورزی تخصیص می یابد. لذا می توان به یقین گفت که گذرگاه ناگزیر امنیت غذایی همانا بانک کشاورزی است زیرا بانک کشاورزی تامین کننده اصلی نقدینگی برای کشاورزی و کشاورزان است و شاید امنیت غذایی در کشور بدون وجود نقدینگی های سرمایه ای که بانک کشاورزی در چارچوب سیاست های دولت در اختیار تولید کنندگان می گذارد قابل تصور نباشد.

موازی با این واقعیت، دولت های پس از انقلاب با هر نوع نگرشی تلاش کرده اند برای حمایت از کشاورزی کشور و خوداتکایی در عرصه تولیدات کشاورزی از بانک کشاورزی حمایت کنند ولی این حمایت ها غالبا به آن اندازه که لازم بوده صورت نگرفته و چه بسا دولت های مختلف، همواره و در مقاطع مختلف بدهکار بانک کشاورزی بوده اند. به همین دلیل می توان گفت آنگونه که شایسته و بایسته است حمایت از نقدینگی بانک کشاورزی اعمال نشده، حال آنکه امنیت غذایی به عنوان یک موضوع حاد و مهم در جهان به برآمد نوینی رسیده است و همه دولت ها به آن به عنوان یک پدیده مهم در حکمرانی توجه کرده اند، این پدیده در کشور ما هم به دلایل مختلف از جمله تحریم ها اهمیت فوق العاده ای یافته است.

بانک کشاورزی نباید معطل نقدینگی بماند و دولت چهاردهم با توجه به اهمیت زیادی که برای موضوع مهم سیاسی و تعیین کننده امنیت غذایی قائل است باید در تخصیص نقدینگی به بانک کشاورزی از سوی بانک مرکزی، بیش از بانک های دیگر توجه کند و درعین حال، دولت ها در اداره امور این بانک و دستوری کردن پرداخت مداوم پول از این بانک به اشکال مختلف اجتناب کنند.