اخبار کشاورزی
نهضت احیای نان کامل؛
از استان مرکزی تا دستیابی به جایگاه کشوری
چهارشنبه نهم خرداد
کشاورزی آینده جهان- فرانک مسعودی
از نان کامل چه می دانید؟ از گندم کامل چطور؟ آیا در مورد جوانه گندم چیزی شنیده اید؟ در مورد سبوس گندم چطور؟ آیا راجع به مزایای این دو چیزی می دانید؟ می دانید سبوس و جوانه گندم کجا مصرف می شوند و کجا باید مصرف شوند؟ آیا می دانید ایرانیان روزانه ۸۲ میلیارد تومان نان خریداری می کنند و سرانه مصرف نان هر ایرانی 161 کیلوگرم است؟ آیا می دانید ۶۰ درصد سبد غذایی و تامین انرژی مردم ایران از نان صورت می‌گیرد؟ آیا از رابطه نان، با همین عطر و بو و ارزانی و فراوانی اش، با دیابت و پیش دیابت خبر دارید؟ آیا چاقی های شکمی روزافزون جمعیت را در مقایسه با چند دهه پیش مشاهده می کنید؟
هر چند ابتدائا از فراوانی و ارزانی نان در کشورمان ایران خدا را هزاران بار سپاس می گویم، اما چیزهایی هست که هر ایرانی باید بداند، به دیگران یاد بدهد و نخست در خانواده و سپس در میان خویشاوندان، دوستان، همسایگان، همکاران، همکلاسی ها و... ترویج کند. مثل همان موقع ها که اسنک هایی مثل چیپس و پفک، فست فود، کوکا، چای خارجی پر از اسانس، کنسرو، کمپوت، کنسانتره، آبمیوه های صنعتی و ... در اثر آگاهی من و شما اندک اندک رنگ باخت و خوب فهمیدیم که هیچ چیز جای اصالت و طبیعت را نمی گیرد. پس مردمی شدیم با رویکرد سلامت محور که مغز گردو با کشمش، لقمه های خانگی نان و پنیر و سبزی، چای کمرنگ ایرانی با خرما، آبمیوه طبیعی و اصلا خود آب را جایگزین کردیم و حالمان بهتر شد.
همه سوالات بالا را طرح کردم که در مورد آنها اطلاعات ذیقیمتی در اختیارتان بگذارم. اطلاعاتی به روز و بسیار جالب و خواندنی که دوشنبه گذشته (هفتم خرداد)، در سفری به استان مرکزی به دست آوردم و آنها را در گزارش گونه ای تقدیمتان خواهم کرد. اما ابتدا خوب است مقدمه زیر را بخوانید:
جایگاه گندم در جهان و ایران
سطح کشت گندم جهان به طور متوسط 220 میلیون هکتار است و سالانه از این سطح 800 میلیون تن محصول گندم تولید می شود.
گندم بالاترین سطح زیر کشت و تولید محصولات کشاورزی را در جهان به خود اختصاص می دهد و به طور متوسط 17 درصد از سطح زیر کشت محصولات زراعی جهان مربوط به گندم است. میزان تامین انرژی و پروتئین مردم جهان از گندم حدود 20 درصد است. در ایران سطح زیر کشت گندم آبی 2 میلیون هکتار و سطح زیر کشت گندم دیم 4 میلیون هکتار و مجموع سطح زیر کشت گندم کشور 6 میلیون هکتار می باشد. ایران سیزدهمین کشور تولید کننده گندم جهان است. به طور میانگین 35 درصد از سطح زیر کشت اراضی آبی ایران مرتبط به گندم آبی و حدود 70 درصد از اراضی دیم مرتبط با گندم است. در مجموع می توان گفت که در 50 درصد از سطح زیر کشت محصولات زراعی ایران گندم کشت می شود.
اقدامات در راستای ارتقا خودکفایی گندم
وزیر جهاد کشاورزی از سال های گذشته در راستای تقویت خودکفایی گندم و همچنین ارتقای کیفی این محصول اقداماتی به شرح ذیل را آغاز نموده است.
1- معرفی ارقام جدید با هدف افزایش کمی و کیفی تولید در اراضی گندم آبی و دیم و جایگزینی ارقام قدیمی با این ارقام
2- تغذیه متعادل عناصر غذایی در زمان کاشت و داشت محصول
3- ارتقاء بهره وری آب با تاکید بر توسعه سامانه های نوین آبیاری
4- ارتقاء مکانیزاسیون (در مراحل تهیه بستر بذر، کاشت، داشت و برداشت)
5- مدیریت صحیح کنترل آفات، بیماری ها و علف های هرز
6- کاهش ضایعات در زمان برداشت محصول
7- اجرای طرح جهش تولید در دیمزارها
آرد کامل چیست؟
آرد کامل به آردی گفته می شود که تقریبا تمام اجزای گندم یعنی آندوسپرم (آردینه یا درون دانه)، جوانه گندم و سبوس گندم، آسیاب شده و تبدیل به آرد می شود. آرد کامل به دلیل وجود سبوس و جوانه گندم در آن، سرشار از پروتئین و دارای ویتامین های گروه A,B,C,E است. همچنین این آرد دارای میزان قابل توجهی فیبر، مواد معدنی و آنتی اکسیدان است. آرد کامل سرشار از مواد مغذی امگا 3، امگا 6، مینیاسین، منیزیم، منگنز، آهن، روی، فسفر، پتاسیم و اسید فولیک نیز است.
فواید آرد کامل چیست؟
نان تولید شده از آرد کامل به دلیل داشتن تمام املاح و موارد مورد نیاز بدن در حد متعادل باعث کارکرد مناسب بدن شده و از بیماری هایی مانند فشار خون و چربی خون بالا، بیماری های قلبی و عروقی و همچنین سرطان پیشگیری می کند. نان تولید شده از آرد کامل دارای عطر و طعم بسیار عالی و همچنین ماندگاری بهتر و طولانی تر نسبت به بقیه نان هاست. همچنین این نان لاغر کننده، ملین و زود هضم می باشد.
سفر دو روزه به استان کرمان برای آگاهی از نهضت احیای نان کامل
پیرو تحقیقات گفته شده فوق که با دقت و درستی توسط کارشناسان و متخصصان وزارت جهاد کشاورزی به انجام رسیده، در سفری دو روزه به استان مرکزی، از کارخانه «گل آذین آشتیان» بازدید کردیم و در نشستی با حضور سهراب سهرابی مجری طرح گندم وزارت جهاد کشاورزی، غلامرضا ملکی مدیر کل غله استان مرکزی و عارف بهمنی مدیر کارخانه آرد گل آذین آشتیان شرکت کردیم.
محور اصلی مباحث این نشست به گفته بانیان آن «نهضت احیای نان کامل» بود که گفته شد دولت 200 همت (هزار میلیارد تومان) در سال یعنی معادل یک دوازدهم بودجه اجرایی کشور را به یارانه نان اختصاص داده و هدف از آن ایجاد امنیت غذایی، رضایتمندی مردم و ایجاد سیری سلولی است اما متاسفانه با نوع فراوری آرد و نانی که به دست مردم می رسد، نه سیری سلولی بلکه سیری شکمی ایجاد می شود، زیرا با روش فعلی از 7 تا 30 درصد گندم شامل جوانه و سبوس حذف و آنچه تبدیل به آرد و نان سفید حاصل از آن می شود تهی از ویتامین، فیبر، مواد معدنی، آنتی اکسیدان، امگا 3، منگنز، آهن، فسفر و ... است.
گفتنی است سبوس گیری از آرد میان 7 تا 12 درصد برای نان سنگک، 15 درصد برای نان های لواش و تافتون، 18 درصد برای نان بربری و 23 درصد برای قنادی ها و مصارف خاص صنعت انجام می شود.
سهراب سهرابی مجری طرح گند وزارت جهاد کشاورزی در این نشست گفت: نتایج این تحقیقات منجر شد به اینکه، کمیسیون اصل 90 به ریاست پژمان فر اولین مصوبه استاندارد 103 را در استاندارد ملی ایران تصویب کرد و طی آن مقرر شد سبوس گیری از گندم کم شود و از دوم شهریور 1402 که استاندارد 103 تصویب گردید قرار شد در هر استان یک تا سه کارخانه، آرد کامل تولید کنند که هم اکنون در استان های مرکزی، قم و اصفهان این کارخانه ها مشغول فعالیت هستند و در استان های یزد، قم، مرکزی، لرستان، البرز و سمنان نانوایی های تولید نان کامل از این آردها را داریم.
عارف بهمنی مدیر کارخانه گل آذین آشتیان به خبرنگاران گفت: آرد کامل از گندم کامل استحصال می شود و نیاز به هیچ افزودنی ندارد. این آرد با بوجاری قوی حاصل می گردد و تنها 3 تا 4 درصد، آن هم به خاطر آلودگی محیط و باقیمانده احتمالی سموم سبوس گیری می شود.
بهمنی افزود که فراوری این آرد برای کارخانجات توجیه اقتصادی ندارد زیرا دیگر کارخانجات سبوس را جداگانه استحصال و آن را کیلویی 6-7 هزار تومان برای مصارف خوراک دام به کارخانجات تولید خوراک دام می فروشند ولی ما این امتیاز را نداریم. وی ظرفیت تولیدی کارخانه تحت مدیریتش را 25 هزار تن در سال اعلام کرد در حالی که در حال حاضر سالیانه 14-15 هزار تن تولید می کند.
در حاشیه این نشست، سهرابی 3 گروه یارانه آرد در کشور را برای خبرنگاران به شرح زیر برشمرد:
یارانه ای نوع یک: هر کیلو گندم 665 تومان، یارانه ای نوع دو: هر کیلو گندم 900 تومان و آزاد (برای مصارف صنف و صنعت): هر کیلو 12000 تومان.
وی توضیح داد که دولت حتی برای نوع آرد آزاد هم یارانه پرداخت می کند زیرا خرید تضمینی گندم از کشاورز 17 هزار و 500 تومان است اما به صنف و صنعت شامل صنایع ماکارونی، رشته، نان فانتزی، بیسکوئیت سازی، شیرینی پزی ها و ... هر کیلو 12 هزار تومان تحویل می دهد.
همچنین در این بازدید از کیفیت گندم تولیدی کشور سخن به میان آمد که گندم مناطق گرمسیر مانند خوزستان، ایلام و فارس به مراتب کیفیت بالاتری از گندم مناطق سردسیر کشور مانند آذربایجان دارند و همچنین بهمنی مدیرعامل کارخانه گل آذین آشتیان که اذعان می داشت در سیلوهای بتنی و با مهندسی معکوس تمامی دستگاه های ذخیره سازی گندم را فراهم آورده است تقاضا داشت که گندم های خریداری شده از کل کشور یک جا مخلوط و دپو نشوند، بلکه از مبدا به منظور تولید آرد خبازی، شیرینی و خوراک دام تفکیک گردند.
همچنین سهرابی در این نشست گفت که بررسی باستانشناسی نشان می دهد اولین دانه های گندم اهلی شده، 8000 سال پیش در خوزستان، ایلام و عراق امروز اتفاق افتاده و لذا کشور ایران از این منظر نزد کشورهای دنیا زبانزد و صاحب نام است.
وی همچنین اشاره کرد که طبق آنالیز مرکز شیمی غلات و همچنین تحقیقات مرکز پژوهش های غلات شرکت بازرگانی دولتی، گندم ایران دارای پروتئین 12.38 درصد و گلوتن ایندکس 40/73 درصد است که ارقام مقبولی به شمار می روند.
در لحظات پایانی این بازدید، مهندس مهرعلیان مدیر کنترل کیفی مجموعه نیز گفت که با دستگاه های آزمایشگاهی مدرن کارخانه گل آذین آشتیان، مانند فالینگ نامبر برای بررسی شکست آنزیمی آرد و ایندکس گلوتن توانسته ایم آرد خوبی استحصال کنیم. وی گفت: آرد کامل 11 درصد، آرد وارداتی 12 درصد و آرد معمولی (سفید) 14-9 درصد رطوبت دارد. وی گفت که آرد خوب از روی ایندکس گلوتن شناخته می شود.
بازدید از نانوایی های پخت نان کامل و سپس کارخانه کمباین سازی ایران (اراک)
روز دوم این سفر با بازدید از چند نانوایی فروش نان کامل در سطح شهر اراک و سپس حضور در کمباین سازی ایران شروع شد.
از نانوایی های پر طرفدار و دارای مشتری های پر و پا قرص در سطح شهر اراک چند عکس تهیه کردم که از مظر شما می گذرد و اما در کمباین سازی ایران با مهندس علی اصغر حمیدی فر مدیرعامل این کارخانه ملاقات کردیم. ایشان گفت: در ابتدا باید شکر خدا را به جا آوریم که اثر این کارخانه در سفره تمام ایرانیان دیده می شود و کارش تولید یک کارخانه دیگر است: برداشت، کوبش و استحصال.
وی گفت: 90 درصد کمباین های کشور تولید کمباین سازی ایران هستند و 10 درصد دیگر هم توسط چند شرکت دیگر تولید می شوند یا وارداتی هستند.
مدیرعامل کمباین سازی ایران افزود: تولید کمباین ما در سال 1402 نسبت به 1401، 77 درصد رشد داشته است چنانچه در سال 1401، 450 دستگاه و سال 1402، 713 دستگاه تولید کردیم و در سال جاری (1403) برای تولید 1000 دستگاه کمباین برنامه ریزی کرده ایم.
وی خاطرنشان ساخت که سالیانه متاسفانه یک میلیون تن ریزش گندم از کمباین در کشور داریم که این میزان، برابر با قوت 5 میلیون نفر آحاد جمعیت کشور است. حمیدی فر در مورد نحوه توزیع کمباین و پرداخت بهای آن توسط کشاورزان گفت: وزارت جهاد کشاورزی از طریق خط اعتباری مکانیزاسیون با بانک کشاورزی سرمایه در گردش ایجاد می کند و متقاضی از طریق جهاد کشاورزی به کمباین سازی معرفی می شود.
وی افزود: پارسال 400 نفر ثبت نام کردند. حمیدی فر میانگین تولید کارخانه کمباین سازی ایران از سال 1395 تاکنون را 500 دستگاه محاسبه کرد و گفت نیاز بخش سالیانه 1200 دستگاه است که البته به مواردی مانند بارش های خوب و فراوانی محصول هم بستگی دارد.
حمیدی فر در ادامه گفت: این کارخانه در سال 1348 تاسیس شده و در حال حاضر 404 پرسنل دارد. وی همچنین گفت که 100 نفر قطعه ساز برای کارخانه ما قطعه تامین می کنند.
وی افزود: عمر مفید کمباین 13 سال است و همچنین در مورد قیمت دستگاه های کمباین افزود: قیمت ها مطابق با اردیبهشت سال گذشته 1 میلیارد و 300 میلیون تومان است که 20 درصد آورده کشاورز است و 80 درصد مابقی توسط دولت و بانک کشاورزی با بازپرداخت تسهیلات 7 ساله تامین می شود. وی تاکید کرد: پارسال فقط یک بار و 26 درصد افزایش قیمت داشتیم. وی گفت: تکنولوژی کمباین 1075 به روز است. حمیدی فر برای خبرنگاران توضیح داد که تا قبل از 1398، کمباین برنج کلا وارداتی بود و با ارز 4200 تومانی وارد می شد که با مهندسی معکوس در سال های 98-1397 توانستیم خودمان کمباین برنج تولید کنیم. در حال حاضر کمباین های برنج تولیدی با 110 اسب بخار 890 میلیون تومان است که از مشابه خارجی اش 500 میلیون تومان ارزانتر است.
وی در پاسخ سوال خبرنگار کاج پرس گفت: کمباین سازی ایران سهامی عام است و سهامدارانش در بورس هستند و آستان قدس رضوی با 63-62 درصد از سهامداران عمده آن است.
مسعود یوسفی مدیر فروش کمباین سازی ایران نیز در پایان این بازدید در پاسخ به سوال برخی خبرنگاران اظهار داشت که در کل کشور 200 تا 250 هزار هکتار کشت کلزا داریم که ساخت کمباین برای این میزان صرف نمی کند و در دنیا هم کمباین برداشت کلزا نداریم، اما اکسسوری و هدهایی داریم که با توجه به نوع هر غله ای از آنها استفاده می شود.
پایان سفر در محوطه باز اداره کل غله استان مرکزی و حضور استاندار
در ساعات پایانی این سفر دو روزه، نشستی در فضای باز اداره کل غله استان با حضور فرزاد مخلص الائمه استاندار استان مرکزی برگزار شد که در ابتدا، غلامرضا ملکی رئیس اداره کل غله استان مرکزی به عنوان میزبان این نشست با آرزوی عدالت، سلامت و رضایت مردم تریبون را به مخلص الائمه سپرد. استاندار استان مرکزی هم گفت که سال هاست متاسفانه ما گندم را سقط جنین می کنیم و مفتخریم که استان مرکزی به عنوان یک استان پیشرو، حرکت خیلی خوبی به نام «نهضت احیای نان کامل» را راه اندازی کرده است و شما رسانه ها کمک کنید که تقاضا برای این نان تقویت و این نهضت تبدیل به یک نهضت ملی شود تا نان کامل که سبوس دارد و جوانه زدایی نشده در اختیار مردم سراسر کشور قرار گیرد.
راستی، آقای استاندار استان مرکزی این را هم گفت که اینکه برخی نانوایی ها در تهران یک مشت سبوس روی خمیر می پاشند، نان سبوس دار نمی شود، بلکه این فقط نان سبوس مال است. نان سبوس دار کامل فقط از آرد کامل با ویژگی هایی که مفصل بیان کردیم حاصل می شود!
عکس های زیر را ببینید:
